Του ΧΡ. ΙΩΑΝΝΟΥ
«Οι κροίσοι της κρίσης» δεν είναι τίτλος φανταστικού σεναρίου για τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση. Δείχνει την αντίθεση ενός φαινομένου που εντοπίζεται μεσούσης της βαθιάς οικονομικής ύφεσης που περνά η χώρας μας: ορισμένες εταιρείες κερδίζουν περισσότερα στο περιβάλλον της ύφεσης.
Ποιες είναι αυτές οι εταιρείες; όσες αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων τους σε μία περίοδο που η ζήτηση υποχωρεί.
* Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι οι επιχειρήσεις καυσίμων στην Ελλάδα. Ολοι οι κρίκοι της αλυσίδας εισαγωγής, επεξεργασίας, προμήθειας και εμπορίας του κλάδου μετρούν ασυνήθιστα, για τέτοιες περιόδους, περιθώρια κέρδους. Το παρακάτω παράδειγμα αποδίδει με μικρές αποκλίσεις την πραγματικότητα.
Στις αρχές Ιανουαρίου 2010, η μέση τιμή της αμόλυβδης βενζίνης ήταν 1,07 ευρώ/λίτρο. Την ίδια περίοδο, η διεθνής τιμή του πετρελαίου ήταν 80 δολ. το βαρέλι ή 55,10 ευρώ ανά βαρέλι εάν μετατρέψουμε τα δολάρια σε ευρώ (με ισοτιμία 1 ευρώ=1,45 δολ.).
Ακριβώς δύο χρόνια νωρίτερα (τέλος 2007, αρχές 2008) ο έλληνας καταναλωτής πλήρωνε τη βενζίνη πάλι 1,07 ευρώ το λίτρο. Ομως η διεθνής τιμή του πετρελαίου σε ευρώ ήταν 65,46/βαρέλι.
Με άλλα λόγια, ο έλληνας καταναλωτής αγοράζει σήμερα τη βενζίνη στη ίδια τιμή που την αγόραζε πριν από δύο χρόνια. Αντίθετα, ο εισαγωγέας αγοράζει την πρώτη ύλη τουλάχιστον 15% χαμηλότερα. Η διαφορά αυτή (ανάμεσα στα 55 ευρώ και τα 65 ευρώ) πηγαίνει στην τσέπη των επιχειρηματιών.
Στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο δύο διυλιστήρια: των Ελληνικών Πετρελαίων (ελέγχεται από το ελληνικό Δημόσιο και τον επιχειρηματία Σπύρο Λάτση) και της Motoroil συμφερόντων της οικογένειας Βαρδινογιάννη. Οι δύο εταιρείες ελέγχουν και μεγάλο αριθμό πρατηρίων, ενώ πρόσφατα αγόρασαν και τα πρατήρια της ΒΡ και της Shell.
Οι συνθήκες συνεπώς που δημιουργούνται στον κλάδο είναι χλιαρά ανταγωνιστικές, τόσο από τους δύο μεγάλους παίκτες όσο και τους υπόλοιπους, δηλαδή τις εταιρείες εμπορίας, καθώς διαθέτουν ένα προϊόν, καύσιμα, που ο πολίτης χρησιμοποιεί ως είδος πρώτης ανάγκης. Ενδεικτικό είναι πως οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρείες εμπορίας κλείνουν το έτος 2009 με τον ίδιο τζίρο, αλλά με διπλάσια κέρδη.
**Χαρακτηριστικό, επίσης, παράδειγμα αποτελεί η αύξηση των διοδίων στους «αυτοκινητόδρομους» της χώρας. Η διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη μετ' επιστροφής, χρονικά, πριν κλείσουν τα Τέμπη, «κόστιζε» σε διόδια 34 ευρώ. Η ίδια διαδρομή πριν από 21 μήνες κόστιζε 30,8 ευρώ και πριν από 22 μήνες 20 ευρώ. Συμπέρασμα: τα διόδια αυξήθηκαν 70% στη διάρκεια της πρόσφατης κρίσης. Το ζήτημα είναι όμως ότι αυτή η αύξηση δεν διαχύθηκε στην ελληνική οικονομία, αλλά πήγε κυρίως στις τσέπες των εταιρειών που εκμεταλλεύονται τα διόδια.
