Η κινητοποίηση των πολιτών κατά της ακρίβειας αρχίζει να αποφέρει καρπούς. Μέσα σε λίγους μήνες το σύνθημα “Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω” αποτέλεσε σημείο αναφοράς για χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι την Κυριακή σήκωσαν τις μπάρες στα διόδια από την Καλαμάτα μέχρι τη Θεσσαλονίκη.
Η αύξηση των διοδίων, αλλά και η επέκταση των σταθμών, στην ουσία ανέδειξαν το πρόβλημα της συγκαλυμμένης ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου των εθνικών οδών. Κοινοπραξίες τεχνικών εταιρειών και τραπεζών, κατά κανόνα με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, έχουν αναλάβει τα έργα των νέων εθνικών οδών, επιβάλλοντας, και μάλιστα προκαταβολικά, υψηλά διόδια.
Η σημερινή κυβέρνηση αρνήθηκε πέρσι να θέσει θέμα αναδιαπραγμάτευσης των συμφωνιών. Οι τράπεζες, ευρισκόμενες σε δυσχερή θέση, εξαιτίας της αδυναμίας εξυπηρέτησης των άλλων δανείων, αρνούνται οιαδήποτε συζήτηση για αναδιαπραγμάτευση. Οι τεχνικές εταιρείες, πυλώνες της διαπλοκής και του αναπτυξιακού προτύπου με δανεικά χρήματα, υπερασπίζονται τις λεόντειες συμβάσεις και έσπευσαν να εξαντλήσουν τα, ούτως ή άλλως, μεγάλα περιθώρια αυξήσεως των διοδίων.
Μέσα σ' αυτό το περίπλοκο σύστημα, η αντίδραση των πολιτών εξελίσσεται σε παράγοντα εξορθολογισμού και εξυγίανσης του κυκλώματος των μεγάλων δημοσίων έργων, που είναι υπόλογο για τη σημερινή κρίση. Ποιος δεν θυμάται ότι η κατασκευή ενός χιλιομέτρου στη χώρα μας στοιχίζει πενταπλάσια απ' ό,τι στην Ευρώπη;
Οι πολίτες ξεκίνησαν από την απλή διαπίστωση ότι τα διόδια περικυκλώνουν τα σπίτια τους και καθιστούν, μαζί με την αύξηση στα καύσιμα, προνόμιο το δικαίωμα στη μετακίνηση. Σε συνθήκες επιταχυνόμενης συρρίκνωσης του λαϊκού εισοδήματος, η εκτόξευση των διοδίων λειτουργεί ως σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει. Παρ' ότι το σύνθημα εστιάζεται σε επιμέρους πρόβλημα και οι κινητοποιήσεις έχουν τοπικό χαρακτήρα, η κυβέρνηση διαβλέπει ότι στο βάθος παραμονεύει το ενδεχόμενο κοινωνικής έκρηξης. Γι' αυτό οι αρμόδιοι υπουργοί σπεύδουν τώρα να διαφοροποιηθούν, συνιστώντας υπομονή μέχρι τον Μάρτιο.
Από την έκβαση της λαϊκής παρέμβασης για το θέμα των διοδίων μπορεί να κριθούν ισορροπίες του πολιτικού συστήματος στο τρίγωνο κυβέρνηση-διαπλοκή-τράπεζες. Προσπερνώντας αυτές τις παραμέτρους, “παπαγαλάκια” του συστήματος διαπλοκής έσπευσαν να κατηγορήσουν τους πολίτες ότι ελαύνονται από τα χαμηλά κίνητρα του τζαμπατζή. Προφανώς οι εν λόγω σχολιαστές φοβούνται ότι η διάδοση του ιού “Δεν πληρώνω”, αν συμπεριλάβει ΔΕΚΟ και τράπεζες, θα ανατρέψει κανονικότητες που στηρίζουν το Μνημόνιο. Πολλές φορές, όμως, δεν χρειάζεται υψηλή συνειδητοποίηση, αρκεί η αδυναμία των πολιτών να αντεπεξέλθουν στις βιοτικές ανάγκες τους για να δημιουργηθούν χιονοστιβάδες όπως τα τραπεζικά δάνεια σε κόκκινο και εκατοντάδες χιλιάδες απλήρωτοι λογαριασμοί της ΔΕΗ. Δεν είναι η ιδεολογία του τζαμπατζή που επικρατεί, αλλά η ανάγκη που σπρώχνει, ανεξάρτητα αν συχνά εμφανίζονται και οι επιτήδειοι κακοπληρωτές.
Η αύξηση των διοδίων, αλλά και η επέκταση των σταθμών, στην ουσία ανέδειξαν το πρόβλημα της συγκαλυμμένης ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου των εθνικών οδών. Κοινοπραξίες τεχνικών εταιρειών και τραπεζών, κατά κανόνα με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, έχουν αναλάβει τα έργα των νέων εθνικών οδών, επιβάλλοντας, και μάλιστα προκαταβολικά, υψηλά διόδια.
Η σημερινή κυβέρνηση αρνήθηκε πέρσι να θέσει θέμα αναδιαπραγμάτευσης των συμφωνιών. Οι τράπεζες, ευρισκόμενες σε δυσχερή θέση, εξαιτίας της αδυναμίας εξυπηρέτησης των άλλων δανείων, αρνούνται οιαδήποτε συζήτηση για αναδιαπραγμάτευση. Οι τεχνικές εταιρείες, πυλώνες της διαπλοκής και του αναπτυξιακού προτύπου με δανεικά χρήματα, υπερασπίζονται τις λεόντειες συμβάσεις και έσπευσαν να εξαντλήσουν τα, ούτως ή άλλως, μεγάλα περιθώρια αυξήσεως των διοδίων.
Μέσα σ' αυτό το περίπλοκο σύστημα, η αντίδραση των πολιτών εξελίσσεται σε παράγοντα εξορθολογισμού και εξυγίανσης του κυκλώματος των μεγάλων δημοσίων έργων, που είναι υπόλογο για τη σημερινή κρίση. Ποιος δεν θυμάται ότι η κατασκευή ενός χιλιομέτρου στη χώρα μας στοιχίζει πενταπλάσια απ' ό,τι στην Ευρώπη;
Οι πολίτες ξεκίνησαν από την απλή διαπίστωση ότι τα διόδια περικυκλώνουν τα σπίτια τους και καθιστούν, μαζί με την αύξηση στα καύσιμα, προνόμιο το δικαίωμα στη μετακίνηση. Σε συνθήκες επιταχυνόμενης συρρίκνωσης του λαϊκού εισοδήματος, η εκτόξευση των διοδίων λειτουργεί ως σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει. Παρ' ότι το σύνθημα εστιάζεται σε επιμέρους πρόβλημα και οι κινητοποιήσεις έχουν τοπικό χαρακτήρα, η κυβέρνηση διαβλέπει ότι στο βάθος παραμονεύει το ενδεχόμενο κοινωνικής έκρηξης. Γι' αυτό οι αρμόδιοι υπουργοί σπεύδουν τώρα να διαφοροποιηθούν, συνιστώντας υπομονή μέχρι τον Μάρτιο.
Από την έκβαση της λαϊκής παρέμβασης για το θέμα των διοδίων μπορεί να κριθούν ισορροπίες του πολιτικού συστήματος στο τρίγωνο κυβέρνηση-διαπλοκή-τράπεζες. Προσπερνώντας αυτές τις παραμέτρους, “παπαγαλάκια” του συστήματος διαπλοκής έσπευσαν να κατηγορήσουν τους πολίτες ότι ελαύνονται από τα χαμηλά κίνητρα του τζαμπατζή. Προφανώς οι εν λόγω σχολιαστές φοβούνται ότι η διάδοση του ιού “Δεν πληρώνω”, αν συμπεριλάβει ΔΕΚΟ και τράπεζες, θα ανατρέψει κανονικότητες που στηρίζουν το Μνημόνιο. Πολλές φορές, όμως, δεν χρειάζεται υψηλή συνειδητοποίηση, αρκεί η αδυναμία των πολιτών να αντεπεξέλθουν στις βιοτικές ανάγκες τους για να δημιουργηθούν χιονοστιβάδες όπως τα τραπεζικά δάνεια σε κόκκινο και εκατοντάδες χιλιάδες απλήρωτοι λογαριασμοί της ΔΕΗ. Δεν είναι η ιδεολογία του τζαμπατζή που επικρατεί, αλλά η ανάγκη που σπρώχνει, ανεξάρτητα αν συχνά εμφανίζονται και οι επιτήδειοι κακοπληρωτές.
