Εν όψει των δικών με κατηγορούμενους μέλη του κινήματος κατά των διοδίων στις 16 και 18 Γενάρη και στις 18 Οκτώβρη στη Λάρισα, καθώς και της σχετικής εκδήλωσης της ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΟΥΣ ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΥΣ & ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ που θα γίνει την Παρασκευή 11 Γενάρη στο αμφιθέατρο της Ιατρικής στις 6.30 μμ με θέμα τις δίκες του κινήματος κατά των διοδίων και την υπεράσπιση των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών σας στέλνω και παρακαλώ για τη δημοσίευσή της,
Δήλωση-Τοποθέτηση του καθηγητή Δημοσίου Δικαίου Γιώργου Κατρούγκαλου:
Όπως έχει κριθεί (ενδεικτικά ΑΠ 944/1998, ΝοΒ 1998.551), το έγκλημα της διεγέρσεως σε απείθεια κατά των νόμων ή των διαταγμάτων ή εναντίον άλλων νομίμων διαταγών της αρχής, το οποίο προβλέπεται και τιμωρείται από τα άρθρα 183 κ.ε. ΠΚ, περιλαμβάνεται στο έκτο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, που φέρει τον τίτλο "επιβουλή της δημόσιας τάξης" και προσβάλλει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Συνεπώς, το προστατευόμενο από τις διατάξεις αυτές έννομο αγαθό είναι η δημόσια τάξη. Οι ποινικές αυτές ρυθμίσεις θα πρέπει να ερμηνεύονται σύμφωνα με το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ιδίως ενόψει των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
Συνεπώς, στην περίπτωση όσων συμμετέχουν σε μη βίαιες, συλλογικές κινήσεις έμπρακτης αμφισβήτησης της συνταγματικότητας κρατικών αποφάσεων, όπως τα μέλη του «Κινήματος δεν πληρώνω», δεν πληρούται η υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος, εφόσον δεν υφίσταται εκ μέρους τους δόλος για την επιβουλή της δημόσιας τάξης. Άλλωστε, και το άρθρο 120 παρ.2 του Συντάγματος επιβάλλει ως θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων το «σεβασμό στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό», όχι των αντισυνταγματικών νόμων ή αποφάσεων. Η δε συνταγματικότητα της επιβολής υψηλού αντίτιμου διοδίων, ελέγχεται όχι μόνο με βάση την θεμελιώδη αρχή της αναλογικότητας, αλλά και υπό το φως της πρωταρχικής ελευθερίας κίνησης, ιδίως προκειμένου για έργα στάσιμα ή ημιτελή.
Διαφορετική αντιμετώπιση παρόμοιων συλλογικών κινήσεων αμφισβήτησης, δημιουργεί τον κίνδυνο διολίσθησης στο ποινικό δίκαιο της προ-προληπτικής καταστολής και της τιμωρίας της ριζοσπαστικοποίησης, εξέλιξη που θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας.
Όπως έχει κριθεί (ενδεικτικά ΑΠ 944/1998, ΝοΒ 1998.551), το έγκλημα της διεγέρσεως σε απείθεια κατά των νόμων ή των διαταγμάτων ή εναντίον άλλων νομίμων διαταγών της αρχής, το οποίο προβλέπεται και τιμωρείται από τα άρθρα 183 κ.ε. ΠΚ, περιλαμβάνεται στο έκτο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, που φέρει τον τίτλο "επιβουλή της δημόσιας τάξης" και προσβάλλει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Συνεπώς, το προστατευόμενο από τις διατάξεις αυτές έννομο αγαθό είναι η δημόσια τάξη. Οι ποινικές αυτές ρυθμίσεις θα πρέπει να ερμηνεύονται σύμφωνα με το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ιδίως ενόψει των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
Συνεπώς, στην περίπτωση όσων συμμετέχουν σε μη βίαιες, συλλογικές κινήσεις έμπρακτης αμφισβήτησης της συνταγματικότητας κρατικών αποφάσεων, όπως τα μέλη του «Κινήματος δεν πληρώνω», δεν πληρούται η υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος, εφόσον δεν υφίσταται εκ μέρους τους δόλος για την επιβουλή της δημόσιας τάξης. Άλλωστε, και το άρθρο 120 παρ.2 του Συντάγματος επιβάλλει ως θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων το «σεβασμό στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό», όχι των αντισυνταγματικών νόμων ή αποφάσεων. Η δε συνταγματικότητα της επιβολής υψηλού αντίτιμου διοδίων, ελέγχεται όχι μόνο με βάση την θεμελιώδη αρχή της αναλογικότητας, αλλά και υπό το φως της πρωταρχικής ελευθερίας κίνησης, ιδίως προκειμένου για έργα στάσιμα ή ημιτελή.
Διαφορετική αντιμετώπιση παρόμοιων συλλογικών κινήσεων αμφισβήτησης, δημιουργεί τον κίνδυνο διολίσθησης στο ποινικό δίκαιο της προ-προληπτικής καταστολής και της τιμωρίας της ριζοσπαστικοποίησης, εξέλιξη που θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη του Κράτους Δικαίου στη χώρα μας.
Γιώργος Κατρούγκαλος
Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου ΔΠΘ
Αθήνα, 7-1-2013
Πηγή:
http://www.ebdomi.com/eidiseis-nea/6259-yperaspisi-ton-syntagmatikon-dikaiomaton-kai-eleftherion.html
